به نقل از «قدس آنلاین»

جغرافیای شیعه ۲۵۰ ساله در مقطع امامت امام جواد(ع)/ زمان و زمانه حضرت جوادالائمه(ع)

تاریخ انتشار: ۲۹ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۰۱۴۷۱۲

به گزارش قدس آنلاین: یکی از مهم‌ترین نکات در زندگی امام جواد(ع) تفاوت عصر آن حضرت با ائمه(ع) پیش از او، هم در جامعه شیعه و هم در جامعه اهل سنت یعنی عموم افراد تحت حکومت خلافت عباسی است.

در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام دکتر حمیدرضا مطهری، مدیر پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت علیهم‌السلام و رئیس انجمن تاریخ‌پژوهان حوزه علمیه؛ دوران حیات پر برکت امام جواد(ع) را مورد واکاوی قرار دادیم.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

نقش امام جواد(ع) در تحولات فکری و فرهنگی جامعه

حجت‌الاسلام دکتر مطهری در ابتدا با بیان اینکه دوره امامت امام رضا(ع) و سال‌های آغازین امامت امام جواد(ع) مصادف با خلافت مأمون عباسی بود، می‌گوید: مأمون به دوستی با اهل بیت(ع) و علویان تظاهر می‌کرد و برخی از افراد راه انداختن جریان ولایتعهدی امام رضا(ع) و ازدواج دختر مأمون با امام جواد(ع) را در همین راستا می‌دانند. هدف اصلی مأمون از این کار این بود که علویان را با خاندان عباسی همراه کند و به طور دقیق‌تر از علویان برای حکومت عباسیان مقبولیت و مشروعیت دریافت کند اما با اقدامات امام رضا(ع) به اهدافش نرسید.

او ادامه می‌دهد: مأمون متهم بود که امام رضا(ع) را به شهادت رسانده است لذا برای رفع‌ اتهام از خودش، زمینه ازدواج دخترش با امام جواد(ع) را فراهم کرد. بعد از مأمون، معتصم عباسی به خلافت رسید. در زمان او و متفاوت از زمان مأمون، ترکان به دستگاه خلافت راه یافتند و بعد از آن رفته رفته نفوذ اعراب و ایرانیان کم شد. آنها پس از معتصم دستگاه خلافت و خلفای عباسی را تحت تأثیر خودشان قرار دادند.

این کارشناس تاریخ اسلام یادآور می‌شود: عصر مأمون اوج نهضت ترجمه بود و این نهضت ترجمه در حین آنکه فوایدی را داشت یعنی به هر حال علوم مختلف را وارد جامعه اسلامی کرده و فرهنگ جامعه را رشد داد؛ ‌اندیشه‌ها و افکاری را وارد جامعه اسلامی کرد که موجب شکل‌گیری برخی از جریان‌های انحرافی در میان مسلمانان شد. شکل‌گیری و رشد افکار و ‌اندیشه‌های انحرافی یکی از مشکلات اساسی جامعه اسلامی در عصر امام جواد(ع) بود. در آن دوره اعتقاد به خلق قرآن به این معنا که آیا قرآن که کلام الهی است، خلق شده یا نه؟؛ از جانب معتزله مطرح شده و به اوج خودش رسید. این جریان در دوره خلافت متوکل برعکس شد. نکته مهم این است که ائمه(ع) از عصر امام رضا(ع) اصحاب خودشان را از ورود به افکار و ‌اندیشه‌های انحرافی بر حذر می‌داشتند.

امامت امام جواد(ع) در کودکی

دکتر مطهری به بحران دیگری در عصر امام جواد(ع) اشاره کرده و تشریح می‌کند: امام جواد(ع) در سن کودکی به امامت رسید و چنین شرایطی پیش از امامت او در جامعه شیعه پیش نیامده بود. شیعیان در عصر امام جواد(ع) با امامی مواجه شدند که در سنین کودکی قرار داشت. در آن زمان حتی بسیاری از شخصیت‌ها و بزرگان شیعه هم دچار مشکل شدند. آن‌ها با وجود آنکه امام رضا(ع) به جانشین بودن امام جواد(ع) تأکید کرده بود، دچار تردید شده بودند و به نوعی با امتحان یعنی مطرح کردن برخی از سؤال‌ها و شنیدن جواب آن‌ها از امام جواد(ع) به یقین رسیدند که او همان امام بر حق و جانشین امام رضا(ع) است.

او بیان می‌کند: در باب تأکیدات امام رضا(ع) بر اینکه امام جواد(ع) جانشین او است، دعبل خزاعی شاعر شیعه قرن دوم و سوم هجری قصیده‌ای را سروده است. او که از اصحاب امام کاظم(ع) و امام رضا(ع) بود، در زمان حضور امام رضا (ع) در مرو به حضور ایشان رسید. زمانی که به خراسان آمد، قصیده تائیه خود را سروده بود و گفته بود که نباید کسی پیش از امام رضا(ع) آن را بشنود. دعبل خزاعی می گوید: «قصیده ای را برای مولایم امام علی بن موسی الرضا(ع) سرودم. هنگامی که به این اشعار رسیدم: «خروج امام لا محالة واقع یقوم علی اسم الله و البرکات یمیز فینا کل حق و باطل و یجزی علی النعماء و النقمات» یعنی خروج امام به طور حتم واقع خواهد شد. او که بر اسم خدا و برکات قیام خواهد کرد. در بین ما هر حق و باطلی را تمییز خواهد داد و بر نعمت‌ها و مصیبت‌ها جزا خواهد داد. این هنگام امام رضا(ع) گریه شدیدی کرد پس سرش را به سوی من بلند کرد. آن گاه فرمود: ای خزاعی! روح القدس بر زبان تو به نطق درآمد. آیا می‌دانی که این امام کیست و کی قیام می کند؟ عرض کردم: خیر ای مولای من جز آنکه شنیده‌ام که امامی از شما خروج خواهد کرد و زمین را از فساد پاک خواهد نمود و پر از عدل و داد خواهد نمود. حضرت(ع) فرمود: همانا امام بعد از من فرزندم محمد است و بعد از محمد فرزندش علی و بعد از علی فرزندش حسن و بعد از حسن فرزندش حجت قائم است، او کسی است که در غیبتش منتظر و در هنگام ظهورش مطاع خواهد بود. به این گونه امام رضا(ع) نه تنها از جانشینی و امامت امام جواد(ع) خبر داد بلکه جانشینان آن امام بزرگوار را نیز معرفی کرد.

امام جواد(ع) پر خیر و با برکت‌ترین مولود

مدیر پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت علیهم السلام در ادامه اظهار می‌کند: یکی از فرقه‌هایی که در زندگی ائمه(ع) و جریان تشیع سبب شبهه افکنی بسیار شد، جریان واقفیه است. افرادی که به این جریان انحرافی روی آورده بودند، معتقد بودند یا تظاهر می‌کردند که امام کاظم(ع) از دنیا نرفته است و به این سبب امامت امام رضا(ع) را قبول نداشتند. یکی از بهانه‌های آن‌ها این بود که امام رضا(ع) تا حدود ۴۷ سالگی فرزندی نداشت و به همین سبب در امامت آن حضرت تشکیک کردند. لذا وقتی که امام جواد(ع) متولد شدند، امام رضا(ع) آن حضرت را مولودی با برکت معرفی کرد زیرا تولد ‌ایشان بهانه منحرفان را قطع کرد و در واقع بعد از تولد امام جواد(ع) برای افراد مردد نیز مشخص شد که امام بر حق پس از پدر بزرگوارشان ثامن الحجج(ع) هستند.

او تاکید می‌کند: با اقداماتی که امام جواد (ع) انجام داد و تدابیری که ‌اندیشید مشکل تردید بر سر امامت‌ ایشان برطرف شد و لذا در ادامه وقتی فرزند بزرگوارشان یعنی امام هادی(ع) با وجود اینکه در سن کودکی و حتی کمتر از سن امام جواد(ع) به امامت رسید، جامعه شیعه دچار بحران نشد. حتی افرادی همانند شیخ مفید تأکید کرده و با صراحت اعلام می‌کنند که بر سر امامت امام هادی(ع) اجماع شد.

دکتر مطهری در پایان می‌گوید: امام جواد(ع) گاهی از راه مناظره و گاهی از راههای دیگر بی‌مایگی فقها و قضات درباری را روشن نموده برتری خود بر آنان را در پرتو علم امامت ثابت می‌کرد و از این رهگذر اعتقاد به اصل امامت را در افکار عمومی تثبیت می‌نمود. یکی از آن موارد فتوایی بود که امام(ع) در مورد چگونگی قطع دست دزد صادر کرد. وقتی که در حضور معتصم در باب قطع ید سارق از ‌ایشان سؤال کردند، امام جواد(ع) از گفتن فتوای خود پرهیز کرد و وقتی که با اصرار مواجه شد با استناد به قرآن و سیره نبوی به گونه‌ای حکم را بیان کرد که دیگران عملاً نتوانستند از نظر علمی اشکالی بر حکم بیان شده وارد کنند ولی با دسیسه‌چینی این کار را انجام دادند و متأسفانه شاید یکی از دلایل و بهانه‌های آن‌ها برای به شهادت رساندن امام جواد(ع) هم همین جریان بود. معتصم درباره قطع ید سارق، فتوای امام جواد(ع) را پذیرفت و سخن‌چینان معتقد بودند که معتصم با پذیرش سخن یک علوی جوان، کار اشتباهی انجام داده است و او را علیه امام تحریک کردند. در نهایت نیز امام جواد(ع) با دسیسه‌چینی سخن‌چینان به شهادت رسید.

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: پژوهشگر تاریخ اسلام حضرت جوادالائمه ع شهادت جوادالائمه ع سوگ جوادالائمه ع نگاهی به سیره امام جواد پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت ع امام جواد ع شهادت امام محمد تقی ع امامت امام جواد ع امام رضا ع عصر امام

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۰۱۴۷۱۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آیا می شناسیدش؟

آیت الله سید مهدی امام جمارانی، و تو چه دانی او کیست؟ 

عالمی فرهیخته و دانا 

سیدی جلیل و فروتن 

جلوه ای از خلق خوش محمدی 

با سابقه ای طولانی در خدمتگزاری برای عامه مردم 

مورد احترام همه جناح ها 

میزبان امام خمینی (ره) 

کسی که خانه شخصی خود را در جماران برای سکونت امام خمینی در اختیار قرار داد  

خانه ای که قبل از انقلاب مأمن انقلابیون بود 

و حسینیه ای را که جد او بانی اش بود محل ملاقات های عمومی امام خمینی کرد. 

با این همه سوابق نسل جدید او را نمی شناسد و حق دارد 

چون بیش از پانزده سال است در صدا و سیما نه نامی از او برده می شود و نه تصویری 

ضد انقلاب هم که از او خوشش نمی آید تا او را معرفی کند 

پس جوان بیست ساله ایرانی از کجا او را شناخته باشد؟ 

چه می گویم، اصلا در این روزگار چه نیازی به شناخت چنین افرادی هست؟ 

امثال پناهیان و صدیقی کافی هستند تا شب و روز، شام و سحر، جمعه و غیر جمعه همه شبکه های صدا و سیما دربست در اختیار آنان باشد تا هرگونه اراده می کنند راجع به پیامبر و اسلام و امام زمان سخن بگویند و دین پاک و خالص مردم را دستکاری کنند.  

زمانه عجیبی است، سید مهدی امام جمارانی که از باب « اهل البیت ادری بما فی البیت» صدها خاطره شنیدنی و آموزنده از مصاحبت با امام خمینی در سینه دارد باید سکوت کند و مردم نباید در مناسبتها و سالگردهای رحلت امام و یا پیروزی انقلاب راجع به شخصیت و دیدگاه های امام از او بشنوند. بلکه شخصیت امام خمینی را در صدا و سیما از زبان کسانی باید آموخت که در تمام عمرحتی یک جلسه با امام همصحبت نبوده اند. چرا؟ پاسخ روشن است، تا امام را آن گونه معرفی کنند که در مسیر تحقق اهداف شان مفید و کارساز باشد و برای نسلی که باید برای اهداف خاص تربیت شوند کاربرد داشته باشد. امامی خشن، گوشت تلخ، وجودش پر از خشم مقدس نسبت به ملتهای جهان حتی به مردم خودش. 

 ولی امام جمارانی که از نزدیک شاهد رفتار و سیره امام بوده روایتهایی کاملا متفاوت دارد. یک بار ایشان برای ما نقل می کرد در ملاقاتهای پاریس یک روز دختر خانمی حدود بیست ساله با روسری و لباسی که نوعا ما اینگونه افراد را بد حجاب می نامیم از میان جمع برخاست و دو سؤال و تقاضا کرد. اول اینکه مشخص فرمایید مقصودتان از حجاب چیست؟ پاسخ امام خمینی یک جمله کوتاه بود فرمود همین که شما دارید. تقاضای دوم این بود که من مایلم با شما ازدواج کنم. با این سؤال عجیب توجه حاضران به چهره امام جلب شد که به عنوان یک مرجع تقلید و رهبر یک انقلاب بزرگ چه برخوردی خواهد داشت. امام با خنده ملیحی فرمودند پس خانم چی (امام همسرشان را همیشه با کلمه«خانم» خطاب می کردند) آن دختر بیست ساله گفت من در خدمت خانم خواهم بود. امام در میان خنده حضار فرمودند نه، ولی من دعا می کنم که یک همسر خوب و مورد پسند نصیبتان شود. 

رفتار امام خمینی، بنیانگذار انقلاب اسلامی کجا و برخوردهای کسانی که امروز به نام اسلام و انقلاب و امام و شهیدان با مردم دارند کجا! 

آری بیان اینگونه وقایع از سیره امام خمینی، از نگاه فرهنگی حاکم بر جامعه امروز، بدآموزی دارد و نباید مطرح شود. 

اما چند روز پیش سعادت یار شد و به همراه دو تن از دوستان شفیق به زیارت آقای امام جمارانی نایل شدم. 

محضرش شیرین و جذاب و سخنانش مثل همیشه دلنشین و سودمند بود 

حسرت خوردم چرا باید جامعه از چنین شخصیتهایی محروم باشد 

چرا نزدیکترین یاران امام باید یا محصور، یا محبوس، یا ممنوع التصویر و یا منزوی باشند؟ 

بگذریم، اگر خداوند توفیقی را بر این قلم عنایت کند زوایای ناشناخته ای را از راز انزوای یاران نزدیک امام خواهد نوشت. والسلام

محمدعلی خسروی